Iedereen heeft het vast weleens meegemaakt : je staat in een galerie, op een rommelmarkt of zelfs op een veilingwebsite, en je denkt… is dit nou echt of een slimme kopie ? Het gevoel dat je misschien een verborgen schat in handen hebt is spannend, maar tegelijk ook een beetje beangstigend. Goed nieuws : je hoeft geen kunsthistoricus te zijn om de eerste signalen van authenticiteit te leren zien.
Wat ik zelf vaak merk, is dat context allesbepalend is. Waar komt het werk vandaan ? Is er een beetje documentatie, een oude factuur, misschien een foto waarop het kunstwerk ergens in een interieur hangt ? Soms lijkt dat detail onbelangrijk, maar geloof me : een simpele stempel achterop het doek kan al een wereld van verschil maken. Net zoals bij architectuur en design speelt de omgeving een rol. Denk bijvoorbeeld aan https://amenagement-exterieur-50.fr: de manier waarop een ruimte of een tuin is ingericht kan het gevoel van authenticiteit versterken. Hetzelfde geldt voor kunst – de context vertelt vaak meer dan je denkt.
Kijk naar de materialen
Een eerste tip : let op de materialen. Oude olieverf heeft een heel andere glans dan moderne synthetische verf. Het craquelé – die fijne barstjes in de verflaag – vertelt vaak een verhaal. En ja, dat kun je met het blote oog zien. Als een zogenaamd 19e-eeuws werk eruitziet alsof het gisteren geschilderd is, mag je best even je wenkbrauwen optrekken.
De achterkant liegt nooit
Serieus, draai het werk eens om. De achterkant van een schilderij verraadt vaak meer dan de voorkant. Oud hout, vergeelde etiketten van galerieën, soms zelfs handgeschreven notities… dat zijn signalen dat het werk een geschiedenis heeft. Een canvas dat eruitziet alsof het net bij de bouwmarkt vandaan komt, terwijl de kunstenaar zogenaamd in 1920 werkte ? Nee, dat klopt gewoon niet.
Stel jezelf simpele vragen
Vraag jezelf af : past dit werk in de stijl van de kunstenaar ? Komt de signatuur overeen met andere bekende werken ? Een handtekening die eruitziet alsof hij met een marker is gezet… daar mag je best wat achterdocht bij hebben. En geloof me, vervalsers overdrijven vaak : té nette letters, té grote signaturen. Echte kunstenaars tekenden soms slordig, haast achteloos.
Gebruik je gevoel (en een beetje gezond verstand)
Je hoeft echt geen scanner of laboratorium te hebben. Vaak voel je het al : de geur van oud papier bij een ets, het gewicht van een bronzen beeld, de patina die zich niet zomaar laat faken. Loop eromheen, bekijk het bij ander licht, raak het voorzichtig aan (als dat mag). Kunst leeft, en dat voel je.
Wanneer toch een expert inschakelen ?
Natuurlijk, er komt een punt waarop je niet zonder expertise kunt. Als je serieus overweegt een kunstwerk te kopen dat meer kost dan je vakantie naar Italië, laat het checken. Certificaten, archieven, zelfs infraroodonderzoek… daar bestaan hele instituten voor. Maar voor dat eerste gevoel, dat snelle onderscheid tussen prul en mogelijk pareltje, kun je al heel ver komen met je ogen, je handen en een beetje nieuwsgierigheid.
Dus de volgende keer dat je langs een antiekwinkeltje loopt en dat ene doek je blijft roepen : durf te kijken, durf te twijfelen en durf te vragen. Misschien heb je gewoon iets bijzonders voor je neus.